■ چین برای جذب نخبگانش چه می کند؟ بخش عمومی

در سال 2011 میلادی، حزب کمونیست چین با معرفی برنامه‌ای موسوم به «هزار استعداد» تلاش کرد دانشجویان و اساتید بااستعداد و درخشان این کشور را ترغیب کند پس از پایان تحصیلات خود به کشورشان بازگردند.

این برنامه با اختصاص دستمزدهای بسیار خوب، مشوق‌های مالیاتی و تهیه مسکن طی یک برنامه بلند مدت برای جذب 30000 استاد دانشگاه و مدیر موسسات تجاری دارای مدرک دکتری و سابقه تحقیقاتی در خارج از کشورر طراحی شد.

البته این برنامه در کوتاه‌مدت به شدت موفق بود چرا که در کمتر از پنج سال12000 نفر از بهترین استادان و افراد تحصیل کرده را به چین بازگرداند اما با این حال هنوز استعدادهای بارز چین همچنان تشنه زندگی در خارج از کشور هستند و به محض اینکه آن را تجربه می‌کنند به ندرت حاضرند به کشورشان بازگردند.

این در واقع مرحله دوم جذب نخبه و مهم ترین مرحله آن یعنی ایجاد امنیت اجتماعی و جذاب سازی زندگی برای نخبه در موطن است که مراتب و مشکلات خاص خود را دارد.

چنان که در چین هم دیده می شود بسیاری از نخبگان بعد از جذب دوباره احساس رخوت و افسردگی کرده و به کشور پیشرفته محل تحصیل خود باز می گردند.

آمارهای منتشر شده از سوی بنیاد ملی علوم ایالات متحده نشان می‌دهد طی سه دهه گذشته چینی‌ها در راس ملیت‌های خارجی اخذ کننده مدرک دکترای علوم و مهندسی در این کشور بوده‌اند که بیش از 12 درصد از آنها به محض اخذ مدرک دکتری ترجیح می‌دهند در آمریکا بمانند.

اما سرباز زدن افراد تحصیلکرده چینی از بازگشت به کشورشان دلایل فرهنگی زیادی دارد. از جمله اینکه بسیاری از آنها در کشور خود قادر به راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی قدرتمند به صورت شخصی نیستند و این امر دسترسی آنها را به منابع بودجه‌های تحقیقاتی کاهش می‌دهد.

به‌رغم این‌که دانشگاههای غربی اجازه میدهند اعضای هیات علمی آنها ضمن حفظ کرسی استادی خود در دانشگاه‌های اروپایی، بهصورت پاره وقت در کشور خود نیز به تدریس و آموزش بپردازند، ولی هم‌چنان بازگشت به چین با مخاطراتی همراه است. میزان دست‌مزدها در چین پایین است و علاوه بر آن، عدم وجود آزادی بیان و خطر مداخلات سیاسی، شرایط نگران کننده ای را برای مهاجران فراهم می آورد.

اما وجود طرح های مختلف اقتصادی، اعطای درجات بالای علمی به دانشمندان، تخصیص بودجه تحقیقاتی 290 هزار دلاری برای هر یک از این افراد و شانس سرپرستی یک گروه تحقیقاتی، مزایایی نیستند که بتوان به راحتی از کنارشان گذشت. از سال 1994 تاکنون، دولت چین توانسته است با اجرای برنامه‌هایی چون بورس یانگ‌تسه وزارت علوم یا پروژه یکصد نابغه آکادمی ملی علوم، بیش از چهارهزار نفر از نوابغ چینی را به این کشور بازگرداند.